Polska

Rzeczpospolita Polska
Flaga
Godło Polski
Flaga Godło
Hymn:
Mazurek Dąbrowskiego

(Mazurek Dąbrowskiego)
Położenie Polski
Konstytucja

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997

Język urzędowy

polski[a][1]

Stolica

Warszawa

Ustrój polityczny

demokratyczny[2]

Typ państwa

republika parlamentarna[3]

Pierwszy władca

Mieszko I

Głowa państwa

Prezydent RP[4] Andrzej Duda

Marszałek Sejmu
Marszałek Senatu

Szymon Hołownia
Małgorzata Kidawa-Błońska

Szef rządu

Prezes Rady Ministrów Donald Tusk

Wiceprezes Rady Ministrów

Władysław Kosiniak-Kamysz, Krzysztof Gawkowski

Powierzchnia
 • całkowita


312 696[b][5][6] km²

Liczba ludności (30.06.2023)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
 • narody i grupy etniczne


37 698 294[7]
120,56[7] osób/km²
Polacy: 94,8%[c] (97,1%[d])
Ślązacy[e]: 1,0%[c] (2,2%[d])
Niemcy: 0,12%[c] (0,4%[d])
Białorusini: 0,07%[c] (0,12%[d])
Ukraińcy: 0,07%[c] (0,13%[d])
Kaszubi[e]: 0,04%[c] (0,6%[d])

PKB (2024)
 • całkowite 
 • na osobę


880,055 mld[8] USD
23 434[8] USD

PKB (PSN) (2024)
 • całkowite 
 • na osobę


1 791,323 mld[8] dolarów międzynar.
47 699,561[8] dolarów międzynar.

Waluta

złoty (zł, PLN)

Data powstania

966[f]

Religia dominująca

katolicyzm (71,3%)[9]

Strefa czasowa

UTC +1 – zima
UTC +2 – lato

Kod ISO 3166

PL

Domena internetowa

.pl

Kod samochodowy

PL

Kod samolotowy

SP

Kod telefoniczny

+48

Mapa Polski

Polska, Rzeczpospolita Polska (RP) – państwo unitarne[10] w Europie Środkowej[11], położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w przeważającej części w dorzeczu WisłyOdry. Od północy Polska graniczy z Rosją (z jej obwodem królewieckim) i Litwą, od wschodu z Białorusią i Ukrainą, od południa ze Słowacją i Czechami, od zachodu z Niemcami[12]. Większość północnej granicy Polski wyznacza wybrzeże Morza Bałtyckiego. Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna na Bałtyku graniczy ze strefami Danii i Szwecji. Granice z Ukrainą, Białorusią i Rosją stanowią równocześnie granicę zewnętrzną NATO, Unii Europejskiej i strefy Schengen.

Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 696 km²[b][5], co daje jej 69. miejsce na świecie[g][13] i 9. w Europie. Zamieszkana przez 37 698 294 osoby (30 VI 2023 r.)[7], zajmuje pod względem liczby ludności 38. miejsce na świecie (wg danych za 2020 rok)[14], a 5. w Unii Europejskiej. Polska podzielona jest na 16 województw. Jej miastem z największą ludnością i jednocześnie stolicą jest Warszawa. Inne metropolie to Kraków, Wrocław, Łódź, Poznań, Gdańsk, Szczecin. Największą polską aglomeracją policentryczną jest konurbacja górnośląska. Polska jest krajem jednolitym etnicznie – 97% ludności deklaruje narodowość polską.

Pierwszą historycznie potwierdzoną datą opisującą dzieje Polski jest rok 966, gdy książę Mieszko I, władca obszarów mieszczących się współcześnie w większości w granicach Polski, przyjął chrzest. W 1025 powstało Królestwo Polskie, którego pierwszym królem był syn Mieszka I, Bolesław I Chrobry. W 1385 Polska zawarła porozumienie z Wielkim Księstwem Litewskim, podpisując akt unii w Krewie; związek ten zacieśniła unia lubelska z 1569, w wyniku czego powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów, jedno z największych i najludniejszych państw na mapie szesnasto- i siedemnastowiecznej Europy[15][16], które w latach 1618–1621, po rozejmie w Dywilinie, miało powierzchnię około 1 mln km². Jej ustrój wewnętrzny określany jest jako demokracja szlachecka, zaś monarchę wybierano w systemie tak zwanej wolnej elekcji. Rzeczpospolita przestała istnieć w wyniku III rozbioru, w 1795, kiedy to jej terytorium podzielone zostało między Prusy, Rosję i Austrię.

Po 123 latach, pod koniec I wojny światowej, w 1918, Polska odzyskała niepodległość (odrodzona wówczas państwowość nazywana jest II Rzecząpospolitą). 1 września 1939 atakiem Niemiec na Polskę rozpoczęła się II wojna światowa, zaś 17 września 1939 nastąpiła agresja ZSRR; wobec tego w październiku 1939 całe terytorium kraju znalazło się pod okupacją niemiecką i sowiecką. W wyniku II wojny światowej życie straciło ponad sześć milionów obywateli Polski[17][18]. Konferencja jałtańska w lutym 1945 umieściła Polskę w strefie wpływów ZSRR. W lipcu 1945 postanowieniami konferencji poczdamskiej granice Polski przesunięto na zachód (między linię Odry i Nysy Łużyckiej, a linię Curzona), przyłączając Ziemie Odzyskane w miejsce Kresów Wschodnich. Polska Rzeczpospolita Ludowa (nazwa państwa przyjęta w 1952) była państwem satelickim ZSRR w formule tzw. demokracji ludowej. Rządy w systemie monopartyjnym sprawowała komunistyczna Polska Partia Robotnicza, a następnie Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (przy formalnym istnieniu ugrupowań satelickich). W okresie zimnej wojny PRL należała do Układu Warszawskiego, stanowiła zatem część tzw. bloku wschodniego.

Po przemianach politycznych zapoczątkowanych w konsekwencji Okrągłego Stołu i częściowo demokratycznych wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 został powołany pierwszy rząd z premierem spoza partii komunistycznej. Polska zmodyfikowała konstytucję, zmieniając 31 grudnia 1989 nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska i stając się krajem demokratycznym.

Mimo olbrzymich strat w ludziach oraz znacznego zniszczenia kraju w wyniku II wojny światowej w Polsce udało się zachować wiele bogactwa kulturowego. Znajduje się tu 17 miejsc wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO (15 obiektów dziedzictwa kulturowego i 2 o charakterze przyrodniczym)[19], 123 pomniki historii[20][21] oraz duża liczba zarejestrowanych zabytków.

Od początku transformacji ustrojowej w gospodarkę rynkową, Polska utrzymuje bardzo wysoki wskaźnik rozwoju społecznego (HDI). W kraju stopniowo zwiększa się wolność ekonomiczna[22]. Polska jest demokratycznym państwem z rozwiniętą, wysokodochodową gospodarką i wysokim wskaźnikiem jakości życia[23]; większość Polaków (57%) pracuje w sektorze usług. Ponadto rocznie Polskę odwiedza około 17,5 mln turystów (2016), dzięki czemu jest jednym z najczęściej odwiedzanych krajów świata[24]. Polska jest siódmą co do wielkości gospodarką w Unii Europejskiej[25] i jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek europejskich[26]. W badaniu wskaźnika demokracji, przeprowadzanym przez zespół związany z tygodnikiem The Economist, Polska zajęła w 2021 roku 51. miejsce (na 167 przebadanych państw i terytoriów), co oznacza spadek od poprzedniego roku o jedno miejsce, a demokracja kraju jest określana jako ułomna[27][28][29]. Według wskaźnika Global Peace Index z 2017 roku Polska zajmuje 33. miejsce na świecie (22. w Europie) pod względem poziomu bezpieczeństwa, natomiast wg raportu firmy Underwriters Laboratories z 2018 roku, Polska pod względem bezpieczeństwa zajmuje miejsce 35. (27. w Europie)[30][31]. Wskaźnik wolności prasy klasyfikuje Polskę na 64. pozycji w świecie w 2021 roku (wolność prasy gwarantuje art. 14 Konstytucji)[32].

Polska należy m.in. do UE, ONZ, NATO, OBWE, WTO, OECD i Rady Europy, zaś Warszawa stanowi siedzibę Frontexu.


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW
  1. Art. 27 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
  2. Art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
  3. Wiesław Skrzydło: Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 r. Wyd. 5. Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2008, s. 69. ISBN 978-83-7526-573-6.
  4. Art. 126 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
  5. a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., GUS Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 2018, s. 17 [dostęp 2019-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-08].
  6. Halina (red.) Dmochowska. Warunki naturalne i ochrona środowiska. „Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015”, s. 17–18, 2011-07-21. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1640-3630. [dostęp 2015-07-19]. 
  7. a b c GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-11-11] (pol.).
  8. a b c d https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPDPC@WEO/POL?zoom=POL&highlight=POL https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPDPC@WEO/POL?zoom=POL&highlight=POL
  9. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie :1
    BŁĄD PRZYPISÓW
  10. Art. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [online].
  11. Lonnie Johnson, Central Europe. Enemies, neighbors, friends, New York: Oxford University Press, 1996, 3, ISBN 978-0-19-510071-6 [dostęp 2021-09-14].
  12. Poland [online], GeoHistory [dostęp 2021-09-15] (ang.).
  13. Country comparison: Area. [w:] The World Factbook [on-line]. Central Intelligence Agency. [dostęp 2017-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-26)]. (ang.).
  14. Population – Population by Country. Worldometers.info. [dostęp 2023-02-26].
  15. Norman Davies, Europe: A History, Pimlico 1997, p. 554: Poland-Lithuania was another country which experienced its ‘Golden Age’ during the sixteenth and early seventeenth centuries. The realm of the last Jagiellons was absolutely the largest state in Europe.
  16. Piotr Wandycz: The price of freedom: a history of East Central Europe from the Middle Ages to the present. Psychology Press, 2001, s. 66. ISBN 978-0-415-25491-5. (ang.).
  17. Project in Posterum, Poland World War II casualties. Retrieved 20 September 2013.
  18. Tomasz Szarota & Wojciech Materski, Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warsaw, IPN 2009, ISBN 978-83-7629-067-6 (Introduction online.).
  19. UNESCO World Heritage Centre, Poland – UNESCO World Heritage Convention [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-17] (ang.).
  20. Lista Pomników Historii, [w:] Prezydent.pl [online].
  21. Mamy już 123 Pomniki Historii [online], NID, 3 lutego 2023 [dostęp 2023-07-17] (pol.).
  22. Hong Kong Declines, but Remains the World’s Freest Economy, 2015 Index of Economic Freedom Shows. 27 stycznia 2015. [dostęp 2016-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (ang.).
  23. Numbeo Quality of Life Index 2015 Mid Year.. [dostęp 2016-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-15)].
  24. Cudzoziemcy w Polsce. 2017. [dostęp 2017-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-03)].
  25. GDP and main components (output, expenditure and income). Eurostat. [dostęp 2019-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-12)]. (ang.).
  26. Joe Myers: Europe’s 10 fastest growing economies. World Economic Forum, 18 lutego 2016. [dostęp 2016-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-26)]. (ang.).
  27. The Economist Intelligence Unit [online], Economist Intelligence Unit [dostęp 2022-02-11] (ang.).
  28. Polska – wadliwa demokracja. Ranking najbardziej i najmniej demokratycznych państw świata [online], forsal.pl, 11 lutego 2022 [dostęp 2022-02-11] (pol.).
  29. [1].
  30. Global Peace Index 2017. Sydney: Institute for Economics and Peace, 2017, s. 10, 15. ISBN 978-0-648-06441-1. (ang.).
  31. Poland. UL Safety Index. [dostęp 2018-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-12)]. (ang.).
  32. Poland. Reporters Without Borders. [dostęp 2021-09-23]. (ang.).