Back Адемократиатә Республика Конго Abkhazian Republik Demokratik Kongo ACE Demokratiese Republiek die Kongo Afrikaans Demokratische Republik Kongo ALS ኮንጎ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ Amharic Congo, democratic republic of the AMI Republica Democratica d'o Congo AN Folcrīcelicu Cynewīse þæs Congwes ANG कॉन्गो ANP جمهورية الكونغو الديمقراطية Arabic

Demokratische Republik Kongo

A Koatn von Kongo.
D Prowinzn von Kongo.
A Reljeffkoatn von n Kongo.

D Demokratischa Repablik Kongo, franz. République démocratique du Congo (RDC), infurmell aa Kongo-Kinshasa oda blouss da Kongo, historisch aa Zaire, is a Stoot ze Zentrolafrika; u nou da Flechn es zwoatgressta Landl vo ganz Afrika. Midrana Bvelkaring vo umma 105 milliona Leitn is d Demokratischa Repablik Kongo da am mejran bavelkate offezjell frankophone Stoot vo da Welt, un es am vejatmejran bavelkata Land vo Afrika, nou Nigeria, Ethiopia un Egiptn. Es is a Mitglid vo de Vaointn Naziona, da Bwegung vo d Blockfrein Stootn, da Afrikanischn Union u da COMESA. Seit 2015 sigt se d estlinga Demokratischa Repablik Kongo i d Nourichtn zwengs an zouwalzatn, oda furtlaffatn, militearischn Konflikt i da Kivu-Region.

In n Flußtol von n Kongo hod s vur umma 90,000 Jouana scho Jaḡar- u Sammlar-Leit gem u vur a poa Jouatausnd hom se nou Bantu-rednate Gmoaschaftn u Reichh durtnhi asbroatt. In n Westn ban Durchgang von n Kongo in n Atlantik hod s Kinereich Kongo von n 14. bis zen 19. Jh. reḡiad. In n Noadoustn, da Mitta und in Oustn hom de Kinereich Azande, Luba u Lunda von n 16. u 17. Jh. bis zen 19. Jh. reḡiad.

I de 1870ga kurz vua n eiropejschn Darappln vo Afrika hod s d Eiropejscha Asfurschung vo da Kongo-Senkn gem, zejascht von n Henry Morton Stanley õgfejad unta Finanziring von n Leopold II vo Belgja. Da Leopold hod se furmell d Rechtt af d Kongo-Gengt ba da Berlina Konferenz 1885 gsichat, es Land zou san Priwatbsitz daklejad u Freistoot Kongo ghoissn. Unta n Freistoot hom d Kolonjaltruppn, ej amol aa d Force Publique ghoissn, dej durtatn, lokalnan Leit gnejt, dass s an Kautschuk fabrizian. Zwischn 1885 u 1908 han milliona vo Kongolesn weng a Kronkat u Schintarei dafreckt. 1908 hod da Leopold aa wenn a long ghadat ghobt houd, en aso ghoissanan Freistoot en Stoot Belgjen iwaloua. Doudamid is s Belgisch Kongo woan.

Da Kongo hod vo Belgjen en 30. June 1960 unta den Nama Repablik von n Kongo d Unohangekait daglengt. Da kongolesischa Nazionalist Patrice Lumumba is zen ejaschtn Prejeminister gwelt woan, dawal da Joseph Kasa-Vubu da ejascht President woan is. Nou da Unohangekait hod s an Konflikt iwa d Kontroll von n Land gem, da wou d Kongo-Krisn gnennt wiad. Dej Prowinzn Katanga unta n Moïse Tshombe u Sidkasai hom nou a Sezession vasoucht. Nou dem, dass d UN u d westlinga Reḡiringa a Hilf vaweiḡad hom u da Lumumba gmoint houd, ar waarad offn fia a Hilf von an jednan Land, a vo da Sowjetunion, hom d USA u Belgjen owa a Misstraua gschepft u zougseng, daŝ ar durch en Kasa-Vubu en 5. Septemma astauscht u nou duach Belgisch-gfejada Truppn vo da Prowinz Katanga en 17. Jenna 1961 putzt, resp. fisaliad, woan is.

En 25. Nufemma 1965 hod da Generolleitnant Joseph-Désiré Mobutu, da spada Mobutu Sese Seko, duach an Putsch offezjell d Macht daglengt. 1971 houd ar as Land af n Nama Zaire umtauft u gfejad als an diktatoriaschn Oaporteia-Stoot min Popular Movement of the Revolution aswej d oinze legala Partei, dej wou s gem houd. An Mobutu sa anti-kommunistisch eigstellta Reḡiring houd z dera Zeid in n Koltn Krejḡ a recht groussa Untastitzing vo d Vaoinigtn Stootn krejgt. I d frejn 1990ga houd en Mobutu sa Reḡiring nougloua. Nou an Genozid in n estlinga Nouchbaland Ruanda vo 1994 hod d Destabilisazion in n Oustn von Kongo u d Entrechting ba d Banyamulenge, a Tutsi Velkl z Ruanda un Ostkongo, 1996 za Inwasion von n Tutsi FPR-reḡiatn Ruanda in n Kongo gfejad, wos da Õfang von n Ejaschtn Kongo Krejḡ gweng is.

En 17. Mai 1997 is da Laurent-Désiré Kabila, a Fejrara vo d Tutsi Streitkreft vo da Prowinz Sidkivu President woan, noudem dass da Mobutu af Morocco tiamt is u hod s Land wida d Demokratischa Repablik von n Kongo gnennt. Spannunga zwischn en Presidentn Kabila u da Präsenz vo Ruanda u vo d Tutsi hom zen Zwoatn Kongo Krejḡ vo 1998 bis 2003 gfejad. Af d Letzt hom nein afrikanische Lenda un umma 20 bwaffnata Partein in n Krejḡ midgmacht,[1] wos umma 5,4 milliona Leitn en Toud bracht houd.[2][3][4][5] Dej zwej Krejḡ hom s Land schej demaliad u hergrichtt. Da President Laurent-Désiré Kabila is nou vo oinn vo sane Bodyguard en 16. Jenna 2001 weggaghaut woan un acht Taḡ spada is an sa Suhn, da Joseph, nouhe gruckt, unta dan wou d Menschnrecht in n Land owa aa unta n Hund blim han, wos nou NGOs eftas Missbreich eischlejsst, wej es Iwanacht-Nimmadousaakinna, d Ummafoltarei, arbitreas Eikastln u generell Restrikziona vo d Burgarechtt. Mid de Presidentschafts- u Parlamentswohlen vo 2018 is da Félix Tshisekedi af n Kabila gfulgt, da wou dasida d Presidentschaft inna houd.

D Demokratischa Repablik von n Kongo hod narrisch vill Roustoff, owa orḡ glittn vo politischa Konfliktt, von n Fahln vo Ifrastruktua, vo da Korrupzion u vo Johrhunnat vo wiatschaftling u kolonialn Hunga un Assanejn mid weng groussflechada Firdarung fia d Leitt durtn. Nou da Hapstod Kinshasa, han de zwou grejsstn Stedt wuhl Lubumbashi u Mbuji-Mayi, dej wou allzwoa Berḡbaustedt han. An Kongo sane am mejran exportiatn Produktt han Roustoff, vo dej wou 2012 mejra wej 50% nou Kina ganga han. Ban Human Development Index sitzt da Kongo awl recht weid z untast.[6] 2018 han umma 600,000 Kongolesn as da Mittn un as n Oustn zwengs Konflikt i Nouchbalendan af da Flucht.[7] Vill krejng niks zwischa d Zent zen dakeia u d Kempf hom umma fimfthals, oda vejrahalb, milliona Leitn vo dahoim vatrim.[8]

  1. ↑ Bowers, Chris: World War Three. My Direct Democracy. 24 July 2006. Archiviert vom Original [1] am 7. Oktoba 2008. Abgerufen am 16. Aprü 2021.
  2. ↑ Coghlan, Benjamin; et al. (2007). Mortality in the Democratic Republic of Congo: An ongoing crisis: Full 26-page report (PDF) (Report). p. 26. archiviad (PDF) en 8 Settemma 2013, afgrouffn en 21. Miarz 2013.
  3. ↑ Robinson. The deadliest war in the world , 28 May 2006. 
  4. ↑ Bavier. Congo War driven crisis kills 45,000 a month , 22 January 2008. 
  5. ↑ Measuring Mortality in the Democratic Republic of Congo. International Rescue Committee.
  6. ↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15. Dezemma 2020. S. 343–346, ISBN 978-92-1-126442-5, afgrouffn en 16. Dezemma 2020.
  7. ↑ Samir Tounsi: DR Congo crisis stirs concerns in central Africa. 6 June 2018.
  8. ↑ Robyn Dixon. Violence is roiling the Democratic Republic of Congo. Some say it's a strategy to keep the president in power , 12 April 2018.