Czechy

Republika Czeska
Česká republika
Flaga
Herb Czech
Flaga Herb
Dewiza: Pravda vítězí
(Prawda zwycięża)
Hymn:
Kde domov můj?

(Gdzie mój dom?)
Położenie Czech
Konstytucja

Konstytucja Czech

Język urzędowy

czeski[1]

Stolica

Praga

Ustrój polityczny

demokratyczny[2]

Typ państwa

republika parlamentarna[3]

Głowa państwa

prezydent[4] Petr Pavel

Szef rządu

premier Petr Fiala

Przewodniczący Izby Poselskiej

Markéta Pekarová Adamová

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


78 868 km²
2%

Liczba ludności (2022)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
 • narody i grupy etniczne


10 516 707[5]
133 osób/km²
Czesi: 93,8%[6]
Morawianie: 5%[6]
Słowacy: 1,3%[a][6]

PKB (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


330,48 mld[7] USD
31 368[7] USD

PKB (PSN) (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


536,91 mld[7] dolarów międzynar.
50 961[7] dolarów międzynar.

Waluta

korona czeska (CZK)

Wolne wybory

1 stycznia 1993

Religia dominująca

katolicyzm

Strefa czasowa

UTC +1 – zima
UTC +2 – lato

Kod ISO 3166

CZ

Domena internetowa

.cz

Kod samochodowy

CZ

Kod samolotowy

OK

Kod telefoniczny

+420

Mapa Czech

Czechy[8], Republika Czeska[9] (cz. Česko, Česká republika [ˈt͡ʃɛska: ˈrɛpublɪka] ( odsłuchaj)) – unitarne[2] państwo śródlądowe w Europie Środkowej, istniejące od 1 stycznia 1993, po podziale Czechosłowacji na Czechy i Słowację. Od północy graniczy z Polską, od zachodu i północnego zachodu z Niemcami, od południa z Austrią, a od wschodu ze Słowacją[10]. Stolicą i największym miastem Czech jest Praga. Państwo składa się z trzech historycznych krain – Czech właściwych, Moraw i Śląska Czeskiego[11]. Na powierzchni 78 866 km² żyje ponad 10,5 mln osób, z czego 94% to Czesi. Państwo czeskie dzieli się na czternaście krajów. Czechy są republiką parlamentarną, demokratycznym państwem prawa o liberalnym systemie rządów, opartym na swobodnej rywalizacji partii i ruchów politycznych[12]. Głową państwa jest prezydent. Naczelnym organem władzy ustawodawczej jest parlament z Izbą Poselską i Senatem, władzy wykonawczej rząd z czternastoma ministerstwami, a władzy sądowniczej Sąd Konstytucyjny i Sąd Najwyższy. Czechy są członkiem wielu organizacji międzynarodowych, m.in. ONZ, Unii Europejskiej, NATO, strefy Schengen, Rady Europy, OECD i Grupy Wyszehradzkiej.

Według Banku Światowego Czechy należą do 31 najbogatszych krajów świata pod względem dochodów per capita[13][14]. Procent mieszkańców Czech żyjących poniżej progu ubóstwa jest znikomy[15][16][17][18][19]. Czechy wykazują stosunkowo niewielki stopień nierówności w dochodach pomiędzy najbogatszymi i najbiedniejszymi obywatelami oraz stosunkowo zrównoważoną redystrybucję majątku. Bezrobocie jest od dłuższego czasu na niskim poziomie, znacznie poniżej średniej krajów rozwiniętych[20]. Na podstawie danych Institute for Economics and Peace zawartych w Global Peace Index Czechy są 10. najbezpieczniejszym krajem świata pod względem zagrożenia wojną i występowania przestępczości fizycznej[21]. W indeksie śladu ekologicznego Czechy są w porównaniu do pozostałych krajów rozwiniętych znacznie mniejszym dłużnikiem ekologicznym[22][23][24], jednak na osobę są największym emitentem CO2 w UE[25].

Według Indeksu poziomu korupcji prowadzonego przez Transparency International, w 2015 r. Czechy znajdowały się na 10. miejscu wśród krajów w UE[26].

  1. Czech language [online], Czech Republic – Official website [dostęp 2021-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-06] (cz.).
  2. a b Art. 1 Konstytucji Republiki Czeskiej.
  3. Bogusław Jagusiak: Systemy polityczne państw sąsiedzkich Polski. Warszawa: Difin SA, 2011, s. 73. ISBN 978-83-7641-421-8.
  4. Art. 54 ust. 1 Konstytucji Republiki Czeskiej.
  5. Český statistický úřad: Populacja. (cz.).
  6. a b c Národnost | Sčítání 2021. [dostęp 2023-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-19)]. (cz.).
  7. a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-20]. (ang.).
  8. the Czech Republic [online], The United Nations Terminology Database [dostęp 2021-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-15].
  9. Publications Office – Interinstitutional Style Guide – 7.1. Countries – 7.1.1. Designations and abbreviations to use [online], Publications Office [dostęp 2021-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-20].
  10. Information about the Czech Republic [online], Czech Foreign Ministry [dostęp 2021-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2022-04-11] (ang.).
  11. Oprócz tego Czechy obejmują również trzy niewielkie skrawki Dolnej Austrii (Vitorazsko, Valticko i tzw. trójkąt dyjski), które zostały włączone do Czechosłowacji w 1920.
  12. Jan Filip: Ústavní právo České republiky 1. Brno: Masarykova univerzita a Doplněk, 2003, s. 145, ISBN 80-210-3254-5.
  13. Czech Republic | Data [online], data.worldbank.org [dostęp 2020-11-09].
  14. World Bank Country and Lending Groups – World Bank Data Help Desk.
  15. http://www.indexmundi.com/g/r.aspx?v=69hlu.
  16. https://archive.ph/20130429180630/http://www.inequalitywatch.eu/spip.php?article99.
  17. Czech Republic has lowest poverty rate in EU, study suggests | Radio Prague International [online], radio.cz [dostęp 2020-07-08] (ang.).
  18. OECD iLibrary: Statistics / OECD Factbook / 2011 /.
  19. Beata Stur, Czech Republic has lowest poverty level in EU [online], New Europe, 28 listopada 2017 [dostęp 2022-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-05] (ang.).
  20. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=teilm020&tableSelection=1&plugin=1 „Harmonised unemployment rate by sex – Source: Eurostat”.
  21. Global Peace Index – Vision of Humanity, Institute for Economics and Peace, 2016 [dostęp 2017-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-10].
  22. https://web.archive.org/web/20140828170842/http://www.footprintnetwork.org/en/index.php/GFN/page/trends/czechrepublic/.
  23. http://www.footprintnetwork.org/images/uploads/Ecological_Footprint_Atlas_2010.pdf.
  24. http://www.footprintnetwork.org/images/trends/2012/pdf/2012_czechrepublic.pdf, „If everyone in the world consumed like Czech Republic, then the Ecological Footprint would be 2.97 Planets... „Net Exports of Ecological Footprint (gha per person)” = Ecological footprint minus Biodiversity = (Total debtors = 5,27-2,68 = -2.97).
  25. Hannah Ritchie, Max Roser, Pablo Rosado, CO₂ and Greenhouse Gas Emissions, „Our World in Data”, 11 maja 2020 [dostęp 2023-01-16].
  26. Transparency International – Corruption Perceptions Index 2015.


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW