III Rzeczpospolita

III Rzeczpospolita
Rzeczpospolita Polska
	od 31 grudnia 1989
Flaga	Godło
	Hymn: Mazurek Dąbrowskiego
Konstytucja	Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1989–1997); Mała Konstytucja (1992–1997); Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (od 1997)
Język urzędowy	polski
Stolica	Warszawa
Ustrój polityczny	republika (demokracja parlamentarna)
Typ państwa	państwo unitarne
Głowa państwa	prezydent RP Andrzej Duda
Marszałek Sejmu; Marszałek Senatu	Szymon Hołownia; Małgorzata Kidawa-Błońska
Szef rządu	prezes Rady Ministrów Donald Tusk
Powierzchnia ; • całkowita	; 312 679 km²
Liczba ludności (2022); • całkowita ; • gęstość zaludnienia; • narody i grupy etniczne	; 37 827 000; 123 osób/km²; Polacy: 97,1%; Ślązacy: 2,2%
PKB (2014); • całkowite ; • na osobę	; 552,2 mld USD; 14 329 USD
PKB (PSN) (2014); • całkowite ; • na osobę	; 941,4 mld dolarów międzynar.; 24 428 dolarów międzynar.
Waluta	złoty (zł, PLN)
Data powstania	31 grudnia 1989
Religia dominująca	rzymski katolicyzm
Strefa czasowa	UTC +1 – zima; UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	PL
Domena internetowa	.pl
Kod samochodowy	PL
Kod samolotowy	SN i SP
Kod telefoniczny	+48
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku

III Rzeczpospolita (III RP)^[f] – użyte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (1997)^[6] określenie państwa polskiego po zasadniczych przemianach politycznych, jakie zaszły od 1989 roku. Podstawowa konstytucyjna nazwa państwa to Rzeczpospolita Polska.

Wymową tego określenia jest zerwanie z ustrojem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (tzw. demokracja ludowa) i nawiązanie bezpośrednio do tradycji I i II Rzeczypospolitej. Symbolem III Rzeczypospolitej jest m.in. przywrócony w godle Polski po czasach Polski Ludowej orzeł w koronie, wzorowany na przedwojennym.

Zazwyczaj przyjmuje się, że przegłosowanie 29 grudnia 1989 przez tzw. Sejm kontraktowy przywrócenia nazwy państwa polskiego Rzeczpospolita Polska^[7] i godła w postaci orła w koronie, które obowiązują od 31 grudnia 1989, zapoczątkowało symbolicznie powstanie III Rzeczypospolitej^[8]. Według innych opinii za początek III Rzeczypospolitej przyjmuje się inne wydarzenia: wybory 4 czerwca 1989 roku^[9], powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego 12 września 1989 roku, przekazanie 22 grudnia 1990 Lechowi Wałęsie insygniów prezydenckich przez prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego lub początek I kadencji Sejmu 25 listopada 1991 roku, wybranego w pierwszych po wojnie w pełni wolnych wyborach.

Konstytucja RP z kwietnia 1997 w swej preambule zawarła nazwę Trzeciej Rzeczypospolitej^[6]. W kwietniu 1998 Senat podjął uchwałę o ciągłości prawnej między II a III Rzecząpospolitą Polską^[10].

↑ Lista gmin wpisanych na podstawie art. 10 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym do Urzędowego Rejestru Gmin, w których jest używany język pomocniczy. mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl. [dostęp 2018-12-28].
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., GUS Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 2011, s. 17 .
↑ HalinaH. Dmochowska HalinaH. (red.), Warunki naturalne i ochrona środowiska, „Mały Rocznik Statystyczny Polski 2011”, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 21 lipca 2011, s. 25–26, ISSN 1640-3630 [dostęp 2011-10-29] (pol.).
↑ Główny Urząd Statystyczny. Baza Demografia. Ludność Polski. Stan na 30.06.2022.
↑ ^a ^b ^c ^d Dane dotyczące PKB Międzynarodowego Funduszu Walutowego za rok 2014: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, October 2014. [dostęp 2015-01-01]. (ang.).
↑ ^a ^b W Konstytucji z roku 1997 napisano w preambule m.in.:
...nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej,
(...)
Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali...
↑ Wyrazistym przejawem woli obywateli zerwania z Polską Rzecząpospolitą Ludową i powrotu do nazwy Rzeczpospolita Polska było upowszechnienie się w latach 1989–1990 nalepek identyfikacyjnych na samochody z literami „RP” (często wzbogaconych dodatkowo w wizerunek orła w koronie) w miejsce kojarzonych z Polską Ludową liter „PL”; osoby kupujące nalepki „RP” najczęściej nie wiedziały w ogóle, że zgodnie z międzynarodowym kodem samochodowym kod „PL”, przydzielony Polsce jeszcze w okresie międzywojennym, nie wywodzi się wcale ze skrótu nazwy Polski Ludowej i że zastępowanie go literami „RP” pozbawione jest sensu, gdyż kod „RP” przydzielony został już wiele lat wcześniej Filipinom (Republic of the Philippines).
↑ Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 75, poz. 444).
↑ Prof. Jerzy EISLER: Skrócona historia III RP [online], Wszystko co Najważniejsze, 30 czerwca 2018 [dostęp 2019-03-07] (pol.).
↑ Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 kwietnia 1998 r. o ciągłości prawnej między II a III Rzecząpospolitą Polską (M.P. z 1998 r. nr 12, poz. 200).

Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>

BŁĄD PRZYPISÓW

[1] Lista gmin wpisanych na podstawie art. 10 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym do Urzędowego Rejestru Gmin, w których jest używany język pomocniczy. mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl. [dostęp 2018-12-28].

[CSO_2008-4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., GUS Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 2011, s. 17 .

[5] HalinaH. Dmochowska HalinaH. (red.), Warunki naturalne i ochrona środowiska, „Mały Rocznik Statystyczny Polski 2011”, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 21 lipca 2011, s. 25–26, ISSN 1640-3630 [dostęp 2011-10-29] (pol.).

[6] Główny Urząd Statystyczny. Baza Demografia. Ludność Polski. Stan na 30.06.2022.

[IMF-9] Dane dotyczące PKB Międzynarodowego Funduszu Walutowego za rok 2014: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, October 2014. [dostęp 2015-01-01]. (ang.).

[Konstytucja-12] W Konstytucji z roku 1997 napisano w preambule m.in.:
...nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej,
(...)
Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali...

[13] Wyrazistym przejawem woli obywateli zerwania z Polską Rzecząpospolitą Ludową i powrotu do nazwy Rzeczpospolita Polska było upowszechnienie się w latach 1989–1990 nalepek identyfikacyjnych na samochody z literami „RP” (często wzbogaconych dodatkowo w wizerunek orła w koronie) w miejsce kojarzonych z Polską Ludową liter „PL”; osoby kupujące nalepki „RP” najczęściej nie wiedziały w ogóle, że zgodnie z międzynarodowym kodem samochodowym kod „PL”, przydzielony Polsce jeszcze w okresie międzywojennym, nie wywodzi się wcale ze skrótu nazwy Polski Ludowej i że zastępowanie go literami „RP” pozbawione jest sensu, gdyż kod „RP” przydzielony został już wiele lat wcześniej Filipinom (Republic of the Philippines).

[14] Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 75, poz. 444).

[15] Prof. Jerzy EISLER: Skrócona historia III RP [online], Wszystko co Najważniejsze, 30 czerwca 2018 [dostęp 2019-03-07] (pol.).

[16] Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 kwietnia 1998 r. o ciągłości prawnej między II a III Rzecząpospolitą Polską (M.P. z 1998 r. nr 12, poz. 200).

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[c]

[d]

[5]

[e]

[f]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]