Back Польша Abkhazian Polandia ACE Полшэ ADY Pole Afrikaans Polen ALS ፖላንድ Amharic Poland AMI Polonia AN Polaland ANG पोलैंड ANP

Polska

Rzeczpospolita Polska
Flaga
 Godło Polski
Flaga Godło
Hymn:
Mazurek Dąbrowskiego
(Mazurek Dąbrowskiego)
Położenie Polski
Konstytucja

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997

Język urzędowy

polski[a][1]

Stolica

Warszawa

Ustrój polityczny

demokratyczny[2]

Typ państwa

republika parlamentarna[3]

Pierwszy władca

Mieszko I

Głowa państwa

prezydent RP[4] Andrzej Duda

Marszałek Sejmu
Marszałek Senatu

Elżbieta Witek
Tomasz Grodzki

Szef rządu

prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki

Wicepremierzy

Piotr Gliński
Jacek Sasin
Henryk Kowalczyk
Mariusz Błaszczak

Powierzchnia
 • całkowita


312 696[b][5][6] km²

Liczba ludności (2022)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
 • narody i grupy etniczne


37 766 327[7]
120,8[7] osób/km²
Polacy: 94,8%[c] (97,1%[d])
Ślązacy[e]: 1,0%[c] (2,2%[d])
Niemcy: 0,12%[c] (0,4%[d])
Białorusini: 0,07%[c] (0,12%[d])
Ukraińcy: 0,07%[c] (0,13%[d])
Kaszubi[e]: 0,04%[c] (0,6%[d])

PKB (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


Increase2.svg 748,89 mld[8] USD
Increase2.svg 19 912[8] USD

PKB (PSN) (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


Increase2.svg 1 705,28 mld[8] dolarów międzynar.
Increase2.svg 45 342,78[8] dolarów międzynar.

Waluta

złoty (zł, PLN)

Data powstania

966

Religia dominująca

katolicyzm (91,9%)[9]

Strefa czasowa

UTC +1 – zima
UTC +2 – lato

Kod ISO 3166

PL

Domena internetowa

.pl

Kod samochodowy

PL

Kod samolotowy

SP

Kod telefoniczny

+48

Mapa Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Mapa administracyjna Polski. Zaznaczone granice powiatów zgodnie ze stanem z dnia 1 stycznia 2007 roku. Kolorami wydzielone szesnaście województw: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, opolskie, podkarpackie, podlaskie, pomorskie, śląskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie.
Mapa administracyjna Polski

Polska, Rzeczpospolita Polska (RP) – państwo unitarne[10] w Europie Środkowej[11], położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w przeważającej części w dorzeczu Wisły i Odry. Od północy Polska graniczy z Rosją (z jej obwodem królewieckim) i Litwą, od wschodu z Białorusią i Ukrainą, od południa ze Słowacją i Czechami, od zachodu z Niemcami[12]. Większość północnej granicy Polski wyznacza wybrzeże Morza Bałtyckiego. Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna na Bałtyku graniczy ze strefami Danii i Szwecji. Granice z Ukrainą, Białorusią i Rosją stanowią równocześnie granicę zewnętrzną NATO, Unii Europejskiej i strefy Schengen.

Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 696 km²[b][5], co daje jej 69. miejsce na świecie[f][13] i 9. w Europie. Zamieszkana przez 37 766 327 ludzi (2022)[7], zajmuje pod względem liczby ludności 38. miejsce na świecie (wg danych za 2020 rok)[14], a 5. w Unii Europejskiej. Polska podzielona jest na 16 województw. Jej największym miastem i jednocześnie stolicą jest Warszawa. Inne metropolie to Kraków, Wrocław, Łódź, Poznań, Gdańsk, Szczecin. Największą polską aglomeracją policentryczną jest konurbacja górnośląska. Polska jest krajem jednolitym etnicznie – 97% ludności deklaruje narodowość polską.

Pierwszą historycznie potwierdzoną datą opisującą dzieje Polski jest rok 966, gdy książę Mieszko I, władca obszarów mieszczących się współcześnie w większości w granicach Polski, przyjął chrzest. W 1025 powstało Królestwo Polskie, którego pierwszym królem był syn Mieszka I, Bolesław I Chrobry. W 1385 Polska zawarła porozumienie z Wielkim Księstwem Litewskim, podpisując akt unii w Krewie; związek ten zacieśniła unia lubelska z 1569, w wyniku czego powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów, jedno z największych i najludniejszych państw na mapie szesnasto- i siedemnastowiecznej Europy[15][16], które w latach 1618–1621, po rozejmie w Dywilinie, miało powierzchnię około 1 mln km². Jej ustrój wewnętrzny określany jest jako demokracja szlachecka, zaś monarchę wybierano w systemie tak zwanej wolnej elekcji. Rzeczpospolita przestała istnieć w wyniku III rozbioru, w 1795, kiedy to jej terytorium podzielone zostało między Prusy, Rosję i Austrię.

Po 123 latach, pod koniec I wojny światowej, w 1918, Polska odzyskała niepodległość (odrodzona wówczas państwowość nazywana jest II Rzecząpospolitą). 1 września 1939 atakiem Niemiec na Polskę rozpoczęła się II wojna światowa, zaś 17 września 1939 nastąpiła agresja ZSRR; wobec tego w październiku 1939 całe terytorium kraju znalazło się pod okupacją niemiecką i sowiecką. W wyniku II wojny światowej życie straciło ponad sześć milionów obywateli Polski[17][18]. Konferencja jałtańska w lutym 1945 umieściła Polskę w strefie wpływów ZSRR. W lipcu 1945 postanowieniami konferencji poczdamskiej granice Polski przesunięto na zachód (między linię Odry i Nysy Łużyckiej, a linię Curzona), przyłączając tzw. Ziemie Odzyskane w miejsce Kresów Wschodnich. Polska Rzeczpospolita Ludowa (nazwa państwa przyjęta w 1952) była państwem satelickim ZSRR w formule tzw. demokracji ludowej. Rządy w systemie monopartyjnym sprawowała komunistyczna Polska Partia Robotnicza, a następnie Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (przy formalnym istnieniu ugrupowań satelickich). W okresie zimnej wojny PRL należała do Układu Warszawskiego, stanowiła zatem część tzw. bloku wschodniego.

Po przemianach politycznych zapoczątkowanych w konsekwencji Okrągłego Stołu i częściowo demokratycznych wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 został powołany pierwszy rząd z premierem spoza partii komunistycznej. Po jesieni ludów Polska zmodyfikowała konstytucję, zmieniając 31 grudnia 1989 nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska i stając się krajem demokratycznym.

Mimo olbrzymich strat w ludziach oraz znacznego zniszczenia kraju w wyniku II wojny światowej w Polsce udało się zachować wiele bogactwa kulturowego. Znajduje się tu 16 miejsc wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, 54 pomniki historii oraz duża liczba zarejestrowanych zabytków.

Od początku transformacji ustrojowej w gospodarkę rynkową, Polska utrzymuje bardzo wysoki wskaźnik rozwoju społecznego (HDI). W kraju stopniowo zwiększa się wolność ekonomiczna[19]. Polska jest demokratycznym państwem z rozwiniętą, wysokodochodową gospodarką i wysokim wskaźnikiem jakości życia[20]; większość Polaków (57%) pracuje w sektorze usług. Ponadto rocznie Polskę odwiedza około 17,5 mln turystów (2016), co czyni ją jednym z najczęściej odwiedzanych krajów świata[21]. Polska jest siódmą co do wielkości gospodarką w Unii Europejskiej[22] i jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek europejskich[23]. W badaniu wskaźnika demokracji, przeprowadzanym przez zespół związany z tygodnikiem The Economist, Polska zajęła w 2021 roku 51. miejsce (na 167 przebadanych państw i terytoriów), co oznacza spadek od poprzedniego roku o jedno miejsce, a demokracja kraju jest określana jako wadliwa[24][25][1]. Według wskaźnika Global Peace Index z 2017 roku Polska zajmuje 33. miejsce na świecie (22. w Europie) pod względem poziomu bezpieczeństwa, natomiast wg raportu firmy Underwriters Laboratories z 2018 roku, Polska pod względem bezpieczeństwa zajmuje miejsce 35. (27. w Europie)[26][27]. Wskaźnik wolności prasy klasyfikuje Polskę na 64. pozycji w świecie w 2021 roku (wolność prasy gwarantuje Art. 14 Konstytucji)[28].

Polska należy m.in. do UE, ONZ, NATO, OBWE, WTO, OECD i Rady Europy, zaś Warszawa stanowi siedzibę Frontexu.


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW
  1. ↑ Art. 27 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
  2. ↑ Art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
  3. ↑ Wiesław Skrzydło: Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 r. Wyd. 5. Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2008, s. 69. ISBN 978-83-7526-573-6.
  4. ↑ Art. 126 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
  5. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., GUS Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 2018, s. 17 [dostęp 2019-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-08].
  6. ↑ Halina (red.) Dmochowska. Warunki naturalne i ochrona środowiska. „Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015”, s. 17–18, 2011-07-21. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1640-3630. [dostęp 2015-07-19]. 
  7. ↑ a b c GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia, stat.gov.pl [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  8. ↑ a b c d Szacowane wielkości dotyczące PKB Międzynarodowego Funduszu Walutowego za rok 2023.
  9. ↑ Raport GUS z grudnia 2018 „Życie religijne w Polsce. Wyniki badania spójności społecznej”. Życie religijne w Polsce. Wyniki badania spójności społecznej 2018. Główny Urząd Statystyczny, 2018-12-18. [dostęp 2019-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-11)].
  10. ↑ Art. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
  11. ↑ Lonnie Johnson, Central Europe. Enemies, neighbors, friends, New York: Oxford University Press, 1996, 3, ISBN 978-0-19-510071-6 [dostęp 2021-09-14].
  12. ↑ Poland, GeoHistory [dostęp 2021-09-15] (ang.).
  13. ↑ Country comparison: Area. [w:] The World Factbook [on-line]. Central Intelligence Agency. [dostęp 2017-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-26)]. (ang.).
  14. ↑ Population - Population by Country. Worldometers.info. [dostęp 2023-02-26].
  15. ↑ Norman Davies, Europe: A History, Pimlico 1997, p. 554: Poland-Lithuania was another country which experienced its ‘Golden Age’ during the sixteenth and early seventeenth centuries. The realm of the last Jagiellons was absolutely the largest state in Europe.
  16. ↑ Piotr Wandycz: The price of freedom: a history of East Central Europe from the Middle Ages to the present. Psychology Press, 2001, s. 66. ISBN 978-0-415-25491-5. (ang.).
  17. ↑ Project in Posterum, Poland World War II casualties. Retrieved 20 September 2013.
  18. ↑ Tomasz Szarota & Wojciech Materski, Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warsaw, IPN 2009, ISBN 978-83-7629-067-6 (Introduction online.).
  19. ↑ Hong Kong Declines, but Remains the World’s Freest Economy, 2015 Index of Economic Freedom Shows. 27 stycznia 2015. [dostęp 2016-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (ang.).
  20. ↑ Numbeo Quality of Life Index 2015 Mid Year.. [dostęp 2016-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-15)].
  21. ↑ Cudzoziemcy w Polsce. 2017. [dostęp 2017-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-03)].
  22. ↑ GDP and main components (output, expenditure and income). Eurostat. [dostęp 2019-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-12)]. (ang.).
  23. ↑ Joe Myers: Europe’s 10 fastest growing economies. World Economic Forum, 18 lutego 2016. [dostęp 2016-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-26)]. (ang.).
  24. ↑ The Economist Intelligence Unit, Economist Intelligence Unit [dostęp 2022-02-11] (ang.).
  25. ↑ Polska – wadliwa demokracja. Ranking najbardziej i najmniej demokratycznych państw świata, forsal.pl, 11 lutego 2022 [dostęp 2022-02-11] (pol.).
  26. ↑ Global Peace Index 2017. Sydney: Institute for Economics and Peace, 2017, s. 10, 15. ISBN 978-0-648-06441-1. (ang.).
  27. ↑ Poland. UL Safety Index. [dostęp 2018-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-12)]. (ang.).
  28. ↑ Poland. Reporters Without Borders. [dostęp 2021-09-23]. (ang.).